De Turkse geschiedenis #2

In mijn vorige blog heb ik het gehad over de geschiedenis van Turkije tot 1938. Dit was het jaar waarin Atatürk overleed. Wat gebeurde er na 1938? En veranderde er veel, na de dood van Atatürk?Antwoorden daarop in deze blog, de Turkse geschiedenis #2.
En ja, sorry, het wordt een behoorlijk politiek verhaal. Ik kan daar helaas niet zoveel aan doen, aangezien eigenlijk de gehele periode na 1938 in het teken staat van politiek. Ben je dus totaal niet geïnteresseerd in politiek, dan raad ik aan om het toch maar even over te slaan.

Door de lange politieke teksten heb ik besloten om in deze blog de tijdlijn en de jaartallen hier aan het begin te doen. Zo hoef je niet de hele tekst te lezen, maar kun je in een snelle oogopslag al meteen zien welke gebeurtenissen wanneer plaatsvonden:

Opvolger Atatürk

Na de dood van Atatürk veranderde in eerste instantie niet veel aan de politieke status in het land. Atatürk werd opgevolgd door Ismet Inönü. Zijn politiek werd meteen op de proef gesteld door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog in 1939. Zowel de geallieerden als de as-mogendheden (waaronder Duitsland) bleven aan Turkije trekken. Ondanks dat Inönü in het begin toch echt de Duitse regering steunde, bleef Turkije neutraal in deze oorlog. Pas aan het einde van de oorlog koos Turkije de zijde van de geallieerde, en verklaarde in februari 1945 de oorlog aan Duitsland.

Ondanks dat wij vaak denken dat Atatürk van Turkije een democratisch land maakte, is dit absoluut niet waar. In de tijd van Atatürk waren andere politieke partijen verboden. Zijn partij, de CHP, was de enige politieke partij in die periode. Onder leiding van Inönü kwam er, na druk vanuit de bevolking, meer democratie. In 1946 waren de verkiezingen voor meerdere partijen toegankelijk. De CHP won die verkiezingen toen ruim, en zou tot en met 1950 het land regeren.

De eerste echte verkiezingen & de staatsgreep van 1960

De eerste echte democratische verkiezingen in Turkije vonden plaats in 1950. Voor het eerst won een oppositiepartij, de Democratische Partij, de verkiezingen. De premier werd Menderes. Tijdens de eerste jaren van deze regering ging het Turkije voor de wind. Restricties die rond de islam waren ingevoerd werden versoepeld en de economie groeide. Tot eind jaren vijftig. De economie zakte in en er was sprake van enorm inflatie. Ook kwam er veel kritiek op de autoritaire regime van premier Menderes. Hij legde zowel de pers als de rechterlijk macht steeds meer aan banden. Dit was reden genoeg voor het leger om in te grijpen. In 1960 pleegden zij een coup. En ondanks vele internationale protesten werd premier Menderes ter dood veroordeeld. De aanklacht luidde: ‘Het schenden van de grondwet.’
De militairen installeerde een comité van Nationale Eenheid en er kwam een nieuwe grondwet. In oktober 1961 werden vrij verkiezingen gehouden en trokken de militairen zich terug.

De staatsgrepen van 1971 en 1980

De jaren zeventig en tachtig tekende zich door vele botsingen tussen groeperingen in Turkije. In 1971 greep het leger weer in, en werd Süleyman Demirel en zijn centrum-rechtse Adalet-partij afgezet. Twee jaar later, in 1973 werden er weer verkiezingen georganiseerd.

Helaas waren de regeringen die volgde niet succesvol. Ze hadden moeite het extremistische geweld het hoofd te bieden. Er was sprake van veel straatterreur en de werkloosheid steeg.
In 1980 was dit weer een reden voor het leger om een staatsgreep te plegen. Dit keer met rigoreuze gevolgen, want het leger ontbond het gehele parlement. Ook de grondwet werd buiten werking gesteld. Het leger verbood nieuwe politieke partijen en de noodtoestand werd afgekondigd. Pas drie jaar later kwamen er verkiezingen, nadat er een nieuwe grondwet werd opgesteld. Deze grondwet perkte veel democratische vrijheden en burgerrechten in. Overigens is deze grondwet nog steeds in werking. De huidige president van het land, Recep Tayyip Erdogan, wil de grondwet wijzigen. Hierbij is er een referendum gehouden over deze wijzigingen, waarbij 51% van de bevolking voor hebben gestemd. Niet omdat de nieuwe grondwet nou zo ‘perfect’ is, maar meer omdat de oude grondwet niet werkt en is opgesteld in een tijd, die nu niet meer past.

De Turkse invasie van Cyprus

De Turkse invasie van Cyprus vond plaats op 20 juli 1974, naar aanleiding van een Cypriotische staatsgreep, die was opgedragen door het Griekse leger. Het doel hiervan was het annexeren van het eiland door Griekenland. Turkije kwam hierna in actie. Dit resulteerden, in 1983, tot een verdeling van Cyprus. Het noorden van Cyprus wordt tot de dag van vandaag nog steeds bezet door Turkije, maar overigens niet erkent door de rest van de wereld.

Turkije en de NAVO

In 1952 sloot Turkije zich aan bij de NAVO. Dit was vanwege de dreiging van de Sovjet-Unie jegens Turkije. Voor de VS werd Turkije al snel een van de belangrijkste strategische bondgenoten. De Amerikanen zagen in Turkije een goede manier om het Midden-Oosten te beschermen tegen de invloed van de Sovjets. Een van de redenen van het oprichten van de NAVO.

In NAVO verband stuurde Turkije veel militairen naar de Korea-oorlog, in de strijd tegen het communisme. Zuid-Korea heeft Turkije vorig jaar nog bedankt voor het redden van hun land tegen het communisme.

Turkije en de EU

De eerste samenwerking met de voorganger van de EU, de EEG, en Turkije kwamen tot stand in 1963. Op 9 september 1963 wordt het associatieverdrag EEG-Turkije ondertekent, met als doel het uiteindelijk lid worden van Turkije bij de toen nog EEG, inmiddels de EU. Dit associatieverdrag is ook een van de redenen waarom Turken bijvoorbeeld geen inburgering of taalcursus hoeven te doen als zij zich willen vestigingen in Nederland.
Zeker de laatste jaren is er veel kritiek op dit associatieverdrag, omdat hierdoor geen eisen kunnen worden gesteld aan de inburgering van Turkse onderdanen. Toch is de totstandkoming van dit verdrag best logisch. Deze verdragen zijn onder andere ook gesloten met Griekenland. Dit met het idee dat beide landen toch wel lid zouden worden van de latere EU, en dus het associatieverdrag toch wel zou vervallen. Dat Turkije uiteindelijk nog steeds geen lid is, konden ze in die tijd niet weten.

De echte toetreding tot de EEG en de EU is er nooit gekomen. Dit heeft meerdere redenen. Zo speelde in de jaren 70 en 80 meerdere conflicten. Zo bezette het Turkse leger Noord-Cyprus. En ook de staatsgreep van 1980 is een reden voor de EEG om de gesprekken tot nader orde op te schorten.

In 1999 wordt Turkije dan uiteindelijk, na toestemming van Griekenland, eindelijk kandidaat-lid van de EU.

Wist je dat ..

… in 1993 een eerste vrouwelijke Turkse regeringsleidster kwam? Haar naam was Tansu Ciller. Zij werd premier, nadat de vorige premier Suleyman Demirel tot president werd gekozen. Dit is overigens dezelfde Demirel, als van de staatsgreep in 1971. Na die staatsgreep heeft Demirel nog vier regeringen samengesteld.

… Turkije sinds 1984 een bloedige strijd voert met de PKK? Een gewapende Koerdische terroristische organisatie. Deze strijd kostte aan ruim 40.000 mensen het leven.

… Ondanks veel gedoe rondom de veiligheid in Turkije, er veel minder criminaliteit is als in andere landen? Kijk alleen al bij de vele winkels die hun spullen tijdens sluitingstijd gewoon buiten hebben hangen.

… Corendon veel reizen aanbiedt naar Noord-Cyprus? Officieel mag Corendon niet vliegen naar Noord-Cyprus, omdat dit land niet erkent wordt door Nederland. Dit omzeilen ze door een tussenstop in Turkije te maken. Noord-Cyprus is een schitterend gebied, met een lange en boeiende geschiedenis. Ben je geïnteresseerd in dit gebied, en wil je meer informatie over hotels en de prijzen, klik dan hier.

Volgende keer 

Volgende keer kom ik nog één keer terug met eenzelfde soort blog. Dit zal gaan over de huidige periode.

Heb jij nog aanpassingen en/of toevoegingen aan deze blog? Of wil je gewoon wat kwijt over dit onderwerp? Laat dan een reactie achter!